سناریوی آموزشی

سناریوی آموزشی

نام کتاب : تاریخ ایران و جهان یک

درس دهم : اشکانیان

مدت جلسه : 30 دقیقه 

با تشکر از دوست گرامی فرهنگی محترم کیومرث میرزائی

هدف کلی درس :

آشنایی با چگونگی تشکیل حکومت اشکانیان و اوضاع سیاسی و اجتماعی آنان

هدف‌های جزئی :

در پایان این درس دانش آموز باید :

1 ـ با چگونگی تأسیس سلسله سکوکیان در ایران آشنا شود .

2 ـ بداند که چگونه به عمر حکومت سلوکیان در ایران خاتمه داده شد .

3 ـ چگونگی تأسیس حکومت اشکانیان را بداند .

4 ـ به شیوه‌ی حکومت اشکانیان پی ببرد .

5 ـ همسایگان ایران در شرق را در این دوره بشناسد .

6 ـ با مجلس مهستان و نقش آن در تصمیم‌گیرهای این حکومت آشنا شود .

هدف‌های رفتاری :

دانش آموز در پایان این درس  :

1 ـ علل آگاهی کم پژوهشگران از ایران عصر اشکانی را بیان می‌کند .

2 ـ چگونگی تأسیس حکومت سلوکیان در ایران را توضیح می‌دهد .

3 ـ مؤسس سلوکیان و پایتخت آنان را نام می‌برد .

4 ـ علل این که چرا سلسله‌ی سلوکیان در ایران کمتر از یک قرن بود بیان می‌کند .

5 ـ خواستگاه سلسله‌ی اشکانی را بر روی نقشه مشخص می‌کند  .

6 ـ وضعیت اجتماعی قوم پارت را بررسی می‌کند .

7 ـ مؤسس سلسله‌ی اشکانی را نام می‌برد .

8 ـ شیوه‌ی حکومت ملوک الطوایفی را بیان می‌کند .

9 ـ علت گسترش آیین بودایی در شرق ایران را توضیح می دهد .

10 ـ نقش مجلس مهستان در تصمیم‌گیری‌های مهم را شرح می‌دهد .

11 ـ. اعضای مجلس مهستان را ذکر می‌کند.

12 ـ درباره نتایج مثبت و منفی شیوه‌ی حکومت اشکانیان نظر می دهد

فعالیت‌های کلاس :

1 ـ سلام و احوال‌پرسی و حضور و غیاب : وسیله مورد نیاز : دفتر حضور و غیاب  زمان لازم : 2 دقیقه

هر معلمی قبل از شروع درس به منظور حفظ کرامت انسانی و تعلیم اصول اخلاقی و مناسبات اجتماعی و ایجاد شوق و اشتیاق لازم برای آغاز به کار و درک علت غیبت دانش آموزان در جلسه‌ی قبلی به سلام و احوال‌پرسی اقدام می‌نماید . بهترین شیوه‌ی حضور و غیاب این است که معلم با نگاه کردن به دانش آموزان از حضور یا عدم حضور آنان در کلاس آگاهی یابد و در حین این حضور و غیاب جویای احوال آنها باشد ( معلم قبلاً دانش آموزان کلاس را گروه‌بندی کرده است )

2 ـ ارزشیابی تشخیصی :

وسیله مورد نیاز : کار برگ جهت ثبت نمرات    زمان لازم 3 دقیقه

در این قسمت دبیر در آغاز تکالیفی را که در درس جلسه‌ی قبل به دانش آموزان داده بود از آنها می‌خواهد و سپس در منزل آنها را مورد بررسی قرار می‌دهد ( این تکالیف به صورت گروهی  به دانش آموزان داده شده بود ) سپس با طرح چند  سؤال از درس قبلی از دانش آموزان از آنان ارزشیابی به عمل می‌اورد .

3 ـ آزمون ورودی یا پیش آزمون : وسیله مورد نیاز : نقشه

پیش از آغاز درس جدید معلم باید رفتار ورودی دانش آموزان را مشخص سازد . دکتر سیف استاد روان‌شناسی معتقد است :  « رفتار ورودی بر آمادگی فرد برای یادگیری رفتاری تازه دلالت دارد . به سخن دیگر آنچه کسی قبلاً یاد گرفته است یا آنچه برای شروع به یادگیری مطلبی تازه می‌بایست یادگرفته باشد رفتار ورودی او نامیده می‌شود » .

معلم قبل از شروع درس جدید باید اطمینان حاصل کند که دانش آموزان مطالب دروس قبل را که دانستن آنها برای درس جدید پیش نیاز محسوب می‌شود را می‌دانند .

برای ورود به مبحث اشکانیان دانش آموزان باید بتوانند به این سؤالات جواب دهند :

1 ـ سه قوم بزرگ آریایی که به ایران مهاجرت کردند چه نام داشتند و هر کدام از آنها در کدام قسمت ایران ساکن شدند ؟

2 ـ وضعیت معیشتی این اقوام به چه صورت بود ؟

3 ـ چه کسی با حمله به ایران حکومت هخامنشیان را از بین برد ؟

4 ـ چرا پس از مرگ اسکندر میان سردارانش درگیری بوجود آمد ؟

4 ـ آماده سازی و ایجاد انگیزه :

وسیله مورد نیاز : نقشه‌ تاریخی اشکانیان  زمان لازم 2 دقیقه

معلم پیش از آنکه مطلب اصلی را به دانش آموزان ارائه دهد باید ذهن و حواس آنها را برای آموختن درس جدید جلب نماید . بطور کلی هدف از آماده سازی عبارت است از تمرکز بخشی حواس فراگیران ، معرفی غیر مستقیم  موضوع درس و ایجاد انگیزه و کنجکاوی در دانش آموزان برای یادگیری مطلب جدید .

بچه‌های عزیز درس امروز ما از چند جهت اهمیت دارد و در مورد حکومتی صحبت می‌کنیم که در حفظ تمدن و فرهنگ ایران نقش زیادی داشته است .

حکومت مورد بحث ما از یک سو جانشینان اسکندر مقدونی که ایران را به اشغال خود در آورده بود بیرون راند و از سوی دیگر طولانی‌ترین حکومت تاریخ ایران را تشکیل داد . علاوه بر این موارد  از لحاظ شیوه‌ی حکومتی نیز در تاریخ ایران منحصر به فرد است . پس خوب توجه کنید که درس امروز ما از اهمیت بسزایی برخوردار است .

5 ـ معرفی درس :

وسیله مورد نیاز : تخته ( وایت برد ) ماژیک زمان لازم 1 دقیقه

رئوس مطالب و موضوعاتی که معلم قرار است در این جلسه به فراگیران بیاموزد با خطی خوانا و به ترتیب بر روی تخته می‌نویسد .

6 ـ ارائه درس جدید :

وسیله مورد نیاز : نقشه تاریخی اشکانیان ، شبکه رایانه‌ای ، تخته ( وایت برد ) زمان لازم 14 دقیقه

این قسمت که اساس طرح درس را به خود اختصاص می‌دهد باید به طور کامل تنظیم گردد ، بطوری که درس جدید بر پایه‌ی دانسته‌های قبلی دانش آموزان طراحی گردد و ارتباط منطقی درس جدید با مرحله آماده سازی و ایجاد انگیزه حفظ شود .

الف : مقدمه :

در مقدمه به این موضوع اشاره می‌شود که چرا آگاهی پژوهشگران از ایران عصر اشکانی کمتر از دوره‌های دیگر است و به این شعر فرودسی نیز در مورد اشکانیان اشاره می‌شود که :

                              چو کوتاه شد شاخ و هم بیخشان                               نگوید جهان دیده تاریخشان

                              از ایشـان بجـز نام نشنیده‌ام                                نه در نامه خسروان دیده‌ام

در پایان مقدمه به این موضوع اشاره می‌شود که کاوش‌های باستان شناسی ، مطالعه‌ی کتیبه‌های اشکانی و پژوهش‌های سکه شناسان به مورخان برای شناخت بیشتر این سلسله کمک کرده  است.

ب : سلوکیان :

در این قسمت در آغاز به وضعیت سرداران اسکندر و رقابت بین آنها پس از مرگ او می‌پردازیم ، سپس به چگونگی تسلط سلوکوس بر بابل و تغییر پابتخت او از بابل به سلوکیه و ساخت شهر‌های جدید در سرزمین تحت تصرف او اشاره می‌کنیم . در پایان این بخش نیز به عوامل ضعف این سلسله و سقوط آنها خواهیم پرداخت .

در این بخش در بعضی از قسمت‌ها مثل نقش تغییر پایتخت در تسلط کمتر آنها بر ایران سؤالاتی از دانش آموزان به صورت گروهی می‌پرسیم .

ج : تأسیس حکومت اشکانی :

در آغاز این بخش به مهاجرت آریایی‌ها و اسکان پارت‌ها در شمال شرق و وضعیت معیشتی آنها می‌پردازیم . سپس چگونگی تأسیس سلسله اشکانی را مورد بحث قرار می‌دهیم . در این قسمت از دانش آموزان می‌پرسیم که چرا این حکومت را اشکانی نامیده‌اند

سپس به دوران تثبیت این حکومت در زمان تیرداد و طلوع قدرت آنها در زمان مهرداد اول می‌پردازیم و این که چرا مورخان مسلمان به حکومت اشکانیان ملوک الطوایفی می‌گفتند .

هـ . شرق ایران :

در این بخش به همسایگان شرقی ایران مثل کوشان‌ها و سکاها می‌پردازیم و این که کلمه سیستان امروزی از چه واژه‌ای اقتباس شده است . در این قسمت به جاده ابریشم و ارتباط ایران با چین در دوره اشکانیان اشاره می‌کنیم . و با استفاده  از شبکه  رایانه توضیحات لازم در مورد این جاده به دانش آموزان ارائه می‌شود.

د : حکومت اشکانیان چگونه حکومتی بود ؟

در این قسمت به میزان قدرت و نفوذ پادشاه و استقلال داخلی پادشاهان ایالات می‌پردازیم و نقش مجلس مهستان را در این دوره مورد بحث قرار می‌دهیم . در این قسمت از دانش آموزان سؤال خواهد شد که به نظر آنان شیوه‌ی حکومت اشکانیان چه نتایجی در پی داشت .

فعالیت‌های بعد از تدریس :

7 ـ جمع‌بندی : زمان لازم 2 دقیقه

در این مرحله بر اساس زمان باقیمانده به جمع بندی مطالب می‌پردازیم .

8 ـ ارزشیابی پایانی : زمان لازم 2 دقیقه

در این مرحله برای این که از نتیجه کار خود مطلع شده و میزان آموخته‌های دانش آموزان در مورد اشکانیان را بسنجیم از آنان ارزشیابی به عمل می‌آوریم و سپس به صورت شفاهی از هر گروه سؤالاتی به عمل می‌آید .

9 ـ تعیین تکلیف جلسه بعد : زمان لازم 2 دقیقه

در این مرحله به دانش آموزان به صورت گروهی برای هفته آینده تکالیفی داده می‌شود .

گروه دیااُکو : در مورد سلسله‌ی سلوکیان مطلبی تهیه کنید .

گروه داریوش : شیوه‌ی حکومت اشکانیان و هخامنشیان را با هم مقایسه کنید .

گروه مهرداد : در مورد یکی از جنگ‌های ایران و روم و علل و نتایج آن مطلبی تهیه کنید .

گروه اردشیر : در مورد کوشان‌ها مطلبی تهیه نمایید .

با ذکر صلوات بر محمد و آل محمد جلسه را به پایان می‌رسانیم