زندگانی خلفای راشدین - حضرت عثمان ( رضی الله عنه )

حضرت عثمان ( رض )

حضرت عمر بعد از این که توسط ابولؤلؤی ملعون ضربت شهادت خورد و در بستر مرگ افتاد یک شورای 6 نفره از میان عشره‌ی مبشره ـ حضرت علی ( رض ) ، حضرت عثمان ( رض ) ، حضرت عبدالرحمن بن عوف ، ابو عبیده جراح ، زبیربن عوام ، سعد بن ابی وقاص ، طلحه بن عبدالله مشهور به طلحه‌الخیر ـ تشکیل داد تا از میان خودشان یک نفر را به عنوان امیر مسلمانان انتخاب کنند ...............

و از میان آنها در نهایت خلیفه‌ی سوم حضرت عثمان بن عفان برگزیده شد .

نام او عثمان ، کنیه‌ی او ابو عبدالله ، لقب او ذی‌النورین ، نام پدرش  عفان و نام مادرش اروی می‌باشد ، از این نظر او را ذی‌النورین ( دارای دو نور ) گویند که دو دختر پیامبر به نام‌های رقیه و ام‌کلثوم به همسری او در آمدند . پس از این که رقیه فوت کرد پیامبر ام کلثوم را به همسری عثمان در آورد و بعد از این که ام کلثوم نیز فوت کرد ، پیامبر فرمود اگر دختر دیگری داشتم به عقد تو در می‌آوردم ـ در روایتی می‌گویند اگر 40 دختر داشتم یکی پس از دیگری به عقد تو در می‌آوردم ـ و می‌گویند از این جهت او را ذی‌النورین گویند که پیامبر در شب معراج در آسمان‌ها او را دید پرسید که آیا عثمان قبل از من به اینجا آمده است گفتند خیر ، بلکه این هیبت او در آسمان‌هاست هم چنان که او در زمین است ، حضرت عثمان 6 سال از پیامبر و 3 سال از ابوبکر کوچکتر بود و در سن 70 سالگی به خلافت رسید .

وقتی که آزار مشرکان نسبت به مسلمان‌ها افزایش یافت و زندگی برای آنها تلخ و دشوار گشت پیامبر به آنها اجازه هجرت به حبشه را داد این گروه مهاجر در حدود 80 نفر بودند که حضرت عثمان ( رض ) و همسرش رقیه نیز با آنان بودند . پس از این که مسلمانان و پیامبر از مکه به مدینه مهاجرت کردند آنان نیز از حبشه بازگشتند و به پیامبر خدا پیوستند.

حضرت عثمان شخص ثروتمند و جزو سرمایه‌داران زمان خود بود . در بخشش دستی بسیار والا داشت و از بخشیدن اموال خود در راه اسلام و پیامبر خدا کوتاهی نکرده و باکی نداشت . پس از بازگشت از حبشه به خاطر این که مسلمانان در مدینه به مشکل کمبود آب مواجه بودند حضرت عثمان بئر رَوْمَه   ( چاه رَوْمَه ) را که از آنِ شخصی یهودی بود با مبلغی بیش از بیست هزار درهم خریداری نمود و وقف مسلمانان کرد.

برای توسعه‌ی مسجد نبوی در مدینه وقتی که میل پیامبر را بر این کار دید قطعه زمین کناری آن را به مبلغ 15 هزار درهم خریداری نمود ، همچنین در سال فتح مکه وقتی که دید پیامبر دوست دارد زیر بنای مسجدالحرام ( کعبه ) را گسترش دهد از مال خالص خود زمین اطراف آن را خریداری کرد ، در جنگ تبوک که حضرت عمر نصف اموال خود و حضرت ابوبکر تمام اموال خود را برای تجهیز لشکر اسلام به پیامبر تقدیم کردند ، عثمان بار دیگر آستین همت بالا زد و هزار درهم و هزار شتر و بالغ بر شصت اسب مجهز را در اختیار پیامبر خدا قرار داد ، این کمک حضرت عثمان تعجب همگان را برانگیخت . این جا بود که پیامبر فرمود ای عثمان خداوند بخشید برای تو آنچه در گذشته کرده‌ای و آنچه در آینده خواهی کرد و آنچه را مخفیانه و آشکارا انجام داده‌ای هم‌چنین از بخشش‌های تعجب برانگیز عثمان بن عفان است ـ هزار شتر تجاری که از شام برگشته بودند با تمامی بار و بنه‌شان در قحط سالی زمان خلافت حضرت ابوبکر (رض) در حالی که تجار مدینه حاضر بودند با 100 درصد سود آن را از عثمان خریداری کنند ولی عثمان ( رض ) تمامی آن اموال را در راه خدا به مسلمانان بخشید .

یک سال قبل از فتح مکه پیامبر ( ص ) مطابق خوابی که دیده بود با مسلمانان راهی زیارت کعبه شد و پیشاپیش عثمان بن عفان را به عنوان سفیر خود به سوی مشرکان فرستاد که ما فقط به قصد زیارت آمده‌ایم و خواهان جنگ نیستیم ، چون بازگشت حضرت عثمان به طول انجامید شایعه‌ی شهید شدن حضرت عثمان در میان مسلمانان افتاد ، پیامبر تمامی اصحاب را جمع کرده و با آنها پیمان بستند که بر نگردند تا انتقام عثمان را از مشرکان بگیرند ، پیامبر            اکرم ( ص ) دست چپ خود را نیز به نیابت حضرت عثمان ( رض ) در دست راستش نهاد و به جای او نیز بیعت نمود ولی پس از پایان این بیعت حضرت عثمان هم برگشت . در زمان خلافت حضرت عثمان قلمرو اسلامی بسیار گسترده شد ، در آسیا تا جایی که ممکن بود پیش رفت ، از شمال آفریقا تا اقیانوس اطلس به زیر پرچم اسلام در آمد ، حضرت عثمان در سنی بالغ بر 70 سالگی به خلافت رسید ، طبیعی است که یک شخص 70 ، هشتاد ساله در آن زمان بدون هیچ گونه امکاناتی مانند رادیو و تلویزیون ، مخابرات و یا هواپیما و قطار و غیره و با آن سرزمین پهناور اسلامی که اکنون از مرز 40 کشور هم می‌گذرد و اکنون هر حاکمی در هر منطقه‌ی کوچکی مانند ایران یا عراق یا هر کشور دیگری توانایی اداره‌ی مملکت خود را ندارد و هر روز در گوشه‌ای اعتراضی  به پا می‌شود اصلاً نتواند چنین امپراطوری عظیمی را با خواست و میل انواعی از مردم و زبان‌ها اداره کند و همگی را راضی نگه دارد اما عثمان به خواست خداوند بر این مشکلات چیره شد و حتی به قلمرو اسلامی نیز افزود و این تنها سود جویان و منافقان بودند که دست به شورش و نافرمانی و نارضایتی در اواخر خلافت حضرت عثمان زدند ، عثمان ( رض ) به خاطر اداره‌ی آسان‌تر مملکت و جلوگیری از هر آشوب و نا آرامی کسانی را که خود به آنها اطمینان داشت و می‌دانست بر علیه اسلام شورش نمی‌کنند و از فرمان او خطاء نمی‌روند از اقوام خود به امارت هر منطقه‌ای می‌گماشت . این کار حضرت عثمان اعتراض بسیاری از منافقان را برانگیخت که حکام عثمان در مناطق مختلف به خوشگذارانی و مال اندوزی می‌پردازند در حالی که بسیاری از مردم از گرسنگی رنج می‌برند و بسیاری سخن‌های واهی دیگر ، تا اینکه شورشیان وارد مدینه مرکز خلافت اسلامی شدند و از حضرت عثمان خواستند که استعفاء بدهد اما حضرت عثمان این کار را نکرد خانه‌ی ایشان را در محاصره گرفتند و حتی آب و غذا را به خانه خلیفه منع نمودند ولی با این حال حضرت عثمان بردباری و صبر نمود و نخواست بین مسلمانان شمشیر کشیده شود و از حکام خود در شام و مصر و جاهای دیگر کمک نخواست . شورشیان منافق که بعضی از مسلمانان زود رأی و ساده دل مانند محمد بن ابوبکر صدیق با آنان بودند وارد خانه عثمان شدند و کاری از حسن ( ع ) و حسین ( ع ) که حضرت علی آنها را برای محافظت از جان حضرت عثمان بر در خانه‌ی ایشان گذاشته بود بر نیامد و حضرت عثمان در هنگام نوشتن قرآن با زبان روزه در حالت گرسنگی و تشنگی به شهادت رسید و خون مبارکش بر روی کلمه‌ی فَسَیَکْفیکَهُمُ اللهُ …  یعنی        ( خداوند در مقابل آنان برای تو کافی است و خداوند شنوا و داناست ) ریخته شد و به این ترتیب این طاغیان ، خلیفه‌ی رسول خدا عثمان را به شهادت رساندند ، بعدها بر مسند حضرت علی ( ع ) نیز قد علم کردند ، تا این که ایشان را نیز به شهادت رساندند و در بین مسلمانان اختلاف ایجاد می‌کردند .

حضرت عثمان ( رض ) 12 سال خلافت نمود و در سن 82 سالگی به شهادت رسید.

از مهمترین کارهایی که حضرت عثمان در زمان خلافت خود انجام داد ، جمع آوری قرآن به ترتیب سُوَری است که اکنون در دست ما قرار دارد . چون قلمرو اسلام گسترده شد و زبان‌ها و نژادهای مختلفی به زیر پرچم اسلام در آمدند و لهجه‌های عربی با هم اختلاف زیادی داشتند و در هر منطقه مسلمانان قرآن را مطابق لغت خودشان قرائت می‌کردند ، حضرت عثمان برای از بین بردن این اختلافات دستور فرمود از روی نسخه‌ای که در زمان ابوبکر توسط زید بن ثابت نوشته شده بود چند جلد را رونویسی کردند و ترتیب سوره‌ها را مشخص نمود و هر جلد را به منطقه‌ای فرستاد و امر کرد که همه مسلمان‌ها باید مطابق این نسخه قرآن را تلاوت کنند .

از خصوصیات اخلاقی حضرت عثمان شرم و حیای بیش از حد ایشان بود که او را از همه‌ی مردم متمایز ساخته بود ، وقتی عایشه ( رض ) از پیامبر خدا پرسید پدرم ابوبکر و نیز عمر  بر تو وارد شدند هیچ تغییری در نشستن خود ایجاد نکردی ، ولی عثمان بر تو وارد شد روی ساق پاهایت را پوشاندی . پیامبر فرمود آیا حیا و شرم نکنم از کسی که فرشتگان آسمان از او شرم می‌کنند .

از فضایل حضرت عثمان ( رض )

1 ـ خداوندا من از عثمان راضیم تو نیز از او راضی باش .« رسول خدا ( ص )»

2 ـ خداوند شمشیری در غلاف دارد ( شمشیر فتنه و آشوب و اختلاف ) تا زمانی که عثمان زنده است از غلاف بیرون نمی‌آید . وقتی که عثمان شهید شد بیرون می‌آید و تا قیامت به غلاف نمی‌رود .

3 ـ ای عثمان خداوند بعد از من لباس خلافت را به تو می‌پوشاند و منافقان می‌خواهند آن را از تن بیرون کنی و از خلافت استعفاء بدهی . تو استعفاء نده و در آن روز ، روزه دار باش و نزد من افطار کن .

4 ـ به خدا سوگند عثمان بن عفان 70 هزار از امتم را که مستوجب دوزخند شفاعت می‌کند تا این که آنها را داخل بهشت گرداند .

5 ـ برای هر پیامبری در بهشت رفیقی است و رفیق من در بهشت عثمان بن عفان است .

6 ـ داخل بهشت شدم به کاخی از دُرّ و یاقوت و طلا رسیدم پرسیدم از آن کیست ، گفتند برای خلیفه‌ی بعد از تو عثمان بن عفان که مظلوم کشته می‌شود .

از سخنان حضرت عثمان ( رض )

1 ) کسی که ترک دنیا کند خداوند دوستش دارد ، وقتی که ترک گناه کند ملائکه دوستش دارند.

2 ) شیرینی عبادت را در 4 چیز یافتم : 1 ـ ادای فرائض و واجبات . 2 ـ دوری از گناه 3 ـ امر به معروف  4 ـ نهی از منکر

3 ) تعجب می‌کنم از کسی که می‌داند کارها به قضا و قدر است ولی برای چیزهایی که از بین می‌روند غمگین می‌شود .

4 ) کسی که نمازهای پنج‌گانه‌ را در وقت خود بخواند و بر آن دوام داشته باشد . خداوند او را دوست می‌دارد . بدنش سالم می‌شود ، فرشتگان او را محافظت می‌کنند ، برکت وارد خانه‌اش می‌گردد ، از روی پل صراط مانند برق می‌گذرد و از آتش جهنم نجات می‌یابد.

5 ) سه چیز نزد من در دنیا عزیز است : 1 ـ سیر کردن گرسنگان 2 ـ تهیه‌ی لباس برای بی‌لباس 3 ـ تلاوت قرآن مجید.