زندگی امامان اهل سنت - امام شافعی ( رض ) « ناصر الحدیث »

امام شافعی (رض) « ناصرالحدیث »

نام مبارک ایشان محمد فرزند ادریس و منتسب به یکی از اجدادش به نام شافعی ( صحابه‌ی پیامبر(ص) ) می‌باشد . امام شافعی سومین امام اهل سنت و جماعت ملقب به ناصرالحدیث و نسب ایشان در عبدالمطلب به پیامبر خدا (ص) می‌رسد امام شافعی در سال 150 هجری قمری مصادف با شب وفات امام ابوحنیفه در غزه‌ی فلسطین بدنیا آمد در کودکی پدرش را از دست داد و مادرش در دو سالگی او را به مکه برد . .....................

امام شافعی قرآن را در سن 7 سالگی حفظ نمود و سپس نزد مسلم‌ بن خالد الزنجی مفتی شهر مکه به تحصیل پرداخت سپس در سن 13 سالگی به خدمت امام مالک در مدینه مستیفض و کتاب موطای ایشان را از بر نمود . در سن 15 سالگی به ایشان اجازه‌ی فتوا داده شد . امام شافعی سفرهایی به عراق ، یمن و مصر انجام داد و سپس به حجاز و مکه و مدینه بازگشت برای آخرین بار در سال 200 هجری دوباره به مصر رفت و تا پایان عُمر در آنجا ماندگار شد .

امام شافعی چون به شهرهای مختلف مسافرت کرد نزد اساتید مختلفی در فقه ، حدیث و رأی کسب علم کرد او حتی از اساتید شیعه و معتزله نیز استفاده برد .

از جمله استادان وی در مکه ( مسلم بن خالد و سفیان بن عیینه و  …. ) در مدینه ( امام مالک بن انس و ابراهیم بن سعدالانصاری و …. ) در یمن ( هشام بن یوسف ، عمر بن ابی مسلمه و …. ) در عراق ( محمد بن حسن و وکیع بن جراح کوفی و …. ) هستند .

از مهمترین کتابهای امام شافعی ( الرساله ) در فقه می‌باشد که فتواهای آن به قول قدیم مشهور است گویند امام شافعی این کتاب را به درخواست عبدالرحمن بن مهدی تألیف نمود ، ایشان درباره‌ی شافعی می‌گوید ، گمان نمی‌کنم خداوند نظیر شافعی را آفریده باشد . امام شافعی بعد از مسافرت به عراق و مصر ، کسب علم از اساتید مختلف در علوم گوناگون و وجود اوضاع و احوال مختلف مردم در هر منطقه کتاب الام که بزرگترین و مهمترین کتاب ایشان در فقه می‌باشد و حاوی فتواهای فقهی مختلف و به قول جدید مشهور است را تألیف می‌نماید . از دیگر کتاب‌های امام شافعی ( الوصایا الکبیره ، جامع المزنی ، الامالی و …. ) می‌باشد .

اصول مذهب امام شافعی بر پایه‌ی قرآن ، سنت ، اجماع و قیاس استوار است ، اکنون مناطقی که به مذهب امام شافعی هستند عبارتند از : اکثریت ( مصر ، اندونزی ، مالزی ، کردستانات ، و قسمت‌هایی از عراق ، شام و آفریقا )

از شاگردان برجسته‌ی امام شافعی ، امام احمد بن حنبل است که می‌فرماید خداوند با وجود شافعی بر ما منت نهاد ، من نزد چنین مردی بهره می‌گیرم که تاکنون نظیرش را ندیده‌ام . زعفرانی از دیگر شاگردان امام شافعی می‌گوید : هر بار که به دیدن امام شافعی می‌رفتم احمد بن حنبل را آنجا می‌یافتم . از دیگر شاگردان امام شافعی می‌توان به ابوبکر حمیدی ، ابراهیم بن محمد و …. در مکه و حسن صباح زعفرانی ، احمد بن محمد اشعری ، ابوثور کلبی در بغداد و ربیع بن سلیمان ، اسماعیل بن یحیی المزنی ، محمد بن یحیی البوطی در مصر اشاره کرد .

ربیع بن سلیمان می‌گوید : امام شافعی پس از نماز صبح جلسه‌ی درس را شروع می‌نمود ، نخست طلاب قرآن به حضورش می‌رسیدند پس از آنها اهل حدیث در محضرش حاضر می‌گشتند ، بعد از اهل حدیث جلسه‌ی مذاکره و اظهار نظر شروع می‌شد و پس از پایان آن تا نیمروز شاگردان ادبیات عرب ، عروض ، شعر و نحو به خدمت امام شافعی مستفید می‌شدند .

امام شافعی قامتی بلند ، گردنی افراشته و دارای هیاتی زیبا بود . ایشان صدای گیرایی داشتند بطوریکه هنگام تلاوت قرآن شنونده را به گریه می‌انداخت ، امام در هر شبانه روز یکبار قرآن را ختم می‌نمود و در ماه مبارک رمضان 2 بار ختم می‌کرد ، ایشان در طب و تیراندازی نیز مهارت داشته و در شعر و ادبیات عرب متخصص بود . امام شافعی از نیروی بیان و فصاحت برخوردار بوده و در بخشش و سخاوت شهرت داشته است .

اکنون نظر بعضی از بزرگان را نسبت به امام شافعی مطالعه می‌کنیم :

1ـ حسن بن محمد زعفرانی می‌فرماید : اصحاب حدیث در خواب بودند که شافعی آنها را بیدار کرد ، این است که شافعی را ناصرالحدیث گویند .

2ـ بشرالمریسی می‌گوید : شافعی از نصف عقل دنیا برخوردار است .

3ـ امام احمد حنبل می‌فرماید : شافعی در لغت ، معانی ، اختلاف مردم و فقه ، فیلسوف بود.

4ـ ابوبکر حمیدی گفته است شافعی رئیس فقها است .

5 ـ داوود بن علی ظاهر ی می‌گوید : در شافعی فضایلی بود که همه‌ی آنها در شخص واحدی وجود ندارد .

6 ـ شیخ عطار نیشابوری نیز چنین می‌گوید : شرح او دادن حاجت نیست که همه‌ی عالم پر نور از شرح صدر اوست . فضایل او بی‌شمار است ، در فراست سیاست و کیاست یگانه ، کریم جهان و جواد زمان بود در 13 سالگی فرمود : هر چه می‌خواهید از من بپرسید .

از سخنان گهر بار و گرانقدر امام شافعی (رض)

1ـ قبل از تشکیل خانواده فقه را بیاموزید .

2ـ کسی که دوستش را پنهانی نصیحت کند به احترامش می‌افزاید و  … برعکس .

3ـ هم نشینی با کسی که از ننگ و عار باکی ندارد موجب رسوایی است .

4ـ خداوند تو را آزاد آفریده بکوش آنچنان که آفریده شده‌ای آزاد باشی .

5 ـ همه کس دوست و دشمن دارد پس تو با اهل طاعت خدای تعالی باش .

6 ـ اگر سعی کنی که همه‌ی مردم از تو راضی شوند هیچگاه نخواهی توانست پس علمت را خالص برای خداوند بگردان .

امام شافعی در شب پنج‌شنبه آخرین شب رجب سال 204 هجری قمری بعد از اذان مغرب در سن 54 سالگی دار فانی را وداع گفته و مرقد ایشان در مصر اکنون زیارتگاه مؤمنین است .