اتحاد و همبستگی از دیدگاه اسلام

اتحاد و همبستگی .......... ؟

» بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم «

« الحمد للهِ رب العالمین و صَلَواتُ اللهِ و سَلامُهُ و بَرَکاته علی محمدٍ و علی آله و اصحابه اَجمعینَ الی یومِ الدین.

یا أیهاالذین آمنوا اتقواللهَ و قولوا قولاً سدیداً. یُصِحْ لکم أَعمالکم و یغفِرْ لَکُم ذُنوبِکُم و من یُطعِ اللهَ و رسولَهُ فقد فازَ فوزاً عظیماً ».

تاریخ پُر بار گذشته و واقعیت موجود ، این حقیقت را برای ما بیان نموده است که برای مسلمانان هیچ چیزی بدتر از تفرقه و اختلاف نیست و هیچ چیزی برای آنها از اتحاد و همبستگی بهتر و مفیدتر نمی‌باشد ، بویژه زمانی که این اتحاد براساس خیرخواهی و پرهیزکاری و دست گرفتن به ریسمان ناگسستنی خداوند باشد. ما اگر چشم بصیرت داشته باشیم می‌بینیم که اتباع ادیان مختلف ـ علی رَغم اختلاف در امور اساسی به یکدیگر نزدیک و نزدیکتر می‌شوند. مسیحیان و یهودیان بدون توجه به وجود عداوت تاریخی در میان خود با یکدیگر همکاری می‌کنند.

کاتولیک‌ها و پروتستانها علی رغم وجود دشمنی‌هایی که میلیون‌هان انسان را از طرفین قربانی نمودن ، دارند به یکدیگر نزدیک می‌شوند و حتی در زمان جنگ سرد هم کمونیست‌ها و سرمایه‌داران را دیدیم که با یکدیگر از دَرِ تفاهم برآمده و طرح و سیاستی را به عنوان « همزیستی مسالمت آمیز » پیاده کردند.

اما چرا مسلمانان از یکدیگر فاصله می‌گیرند ، چرا زمین را برایِ تفرقه افکنان و فتنه انگیزان و گرگان گرسنه و درنده فراهم می‌نمایند و چرا با اینکه همه از اهل قبله و اهل « لا اله الا الله و محمد رسول الله » هستند به دو ریسمان کلام و سنت نبوی چنگ نمی‌زنند و چرا تسامح را بر خشونت ، مهربانی را بر تندی و حق را بر قدرت ترجیح نمی‌دهند و با سلاح نیکی و حَسَنه با بدی و سیئه نمی‌جنگند.

ما همه می‌دانیم که وحدت ، قدرت آفرین و تفرقه ، تضعیف کننده است و دشمنان امت اسلامی تنها در شرایط پراکندگی و خصومت میان مسلمانان توانسته‌اند ، ضربه‌های خود را بر پیکرِ آن وارد کنند زمانی که پرچم‌های نامتجانسی برداشته شدند و رهبری‌ها و مرجعیت‌ها ، متعدد گشتند و با یکدیگر از دَرِ نزاع وارد شدند در چنین شرایطی بود که زمینه و فرصت را برای دشمنان برای اجرای توطئه‌ها و پاشیدن سَم‌های مُهلِک در میان آنها فراهم کردند و به دنبال آن لود که فرزندان امت اسلامی علیه یکدیگر وارد عمل شدند و به دست خویش اسباب زحمت و گرفتاری را فراهم کردند و این فرموده‌ی خداوند در موردشان واقعیت پیدا نمود که :

أعوذُ بالله من الشیطان الرجیم

« و لا تَنَازَعُواْ فَتَفْشَلُواْ و تَذْهَبَ رِیْحُکُمْ » با یکدیگر از دَرِ وارد نشوید ، در غیر اینصورت شکست می‌خورید و توانایی شما از بین می‌رود »

و رسول خدا (ص) فرموده‌اند : « با هم اختلاف نکنید : زیرا که براستی مردمان پیش از شما با اختلاف پیدا کردند و در نتیجه نابود شدند »

پس آیا اینک وقت آن فرا نرسیده است که بینوایان و ستمدیدگان علیه طغیانگری و تمامیت خواهی غربی متحد شوند.

آیا زمان آن فرا نرسیده است که در راستای رویارویی با جَبَروت جدید دولت آمریکا که عملاً خطاب به جهانیان می‌گوید « انا ربک الا علی » « من فرمانروای برتر شما هستم » دست به دست یکدیگر بدهند.

پس در اینصورت باید دو اصطلاح مهم در کنار هم مورد توجه قرار گیرند و هیچکدام را نباید فدای دیگری کرد ، یکی حفظ وحدت و یکپارچگی امت اسلامی و دیگر حفظ اصل اسلام ، هرگز نباید مسئله وحدت یا اتحاد را اصل ، و هدف و حقایق شریعت را فرع قرار داد.

آنچه که امروزه مایه بروز اختلاف در میان آحاد مسلمانان گشته است می‌توان در امر ذیل برشمرد :

1ـ دوری از اسلام اصیل و قران کریم و اهل آن

2ـ تکیه بر کسانی که قرآن و روایات را وارونه جلوه نشان داده‌اند.

3ـ تعصب و لجاجت بدون برهان و منطق

4ـ قومیت ‌گرایی و نژاد پرستی

5 ـ دنیاگرایی و تمایل به رذایلی همچون حُب قدرت و شهرت و ثروت

6 ـ تفرقه انگیزی قدرتهای بزرگ به منظور سلطه بر مسلمانان و منابع مالی و فکری آنان.

گفتنی است که بیشتر این موارد در سایه‌سار وحدت توأم با توحید و نبوت قابل حل است امّا ابتدا باید درک درستی از مفهوم وحدت داشت.

مفهوم وحدت آنست که با حفظ عقاید قطعی و مسلم خود در مقابل دشمنان مشترک موضع واحدی داشته باشیم و از آنان غافل نباشیم و به عبارت دیگر وحدت ایجاد نوعی یگانگی و همگونی بین منافع و اهداف کسانی است که دارای خدایی واحد و پیامبری به نام محمد (ص) و کتابی به نام قرآن هستند و هدفشان سعادت بشری و رسیدن به قرب الهی می‌باشد.

حال با توجه به آنچه گذشت به برخی از مهمترین مؤلفه‌های اثر گذار در ایجاد و تحکیم وحدت اسلامی اشاره می‌کنیم :

1ـ قرآن ، کتابی جامع و کاملی که با سه مقوله‌ی اخلاق ، عقاید و احکام ، پرچم جمع شوند ، سعادت دنیوی و اخروی آنها تضمین می‌گردد.

آیات بسیاری در قرآن کریم وجود دارد که وحدت و همزیستی مسالمت‌آمیز میان مسلمانان را مورد تأکید فراوان قرار می‌دهد. هر چند واژه « وحدت » در قرآن به کار نرفته است اما با مضمون و محتوای دیگری آمده است. از جمله :

اعوذ بالله من الشیطان الرجیم

« واْعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللهِ جمیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا وَاْذکُرُواْ نِعمَتَ اللهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعدَآءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوانَاً » « همگی به ریسمان خدا چنگ بزنید و پراکنده نشوید و این نعمت خداوند را به یاد آورید ، وقتی که شما با هم دشمن بودید ، پس خداوند میان دلهای شما الفت و مهربانی انداخت و به لطف خداوند همه شما برادر هم شدید »

با توجه به اینکه در آیه از دو کلمه « جمیعاً » و « و لا تفرقوا » استفاده شده است نتیجه می‌گیریم که آیات قرآن همانطور که فرد را مأمور به تَمَسُّک به ریسمان مستحکم کتاب الهی و سنت نبوی می‌نماید ، مجتمع اسلامی را هم به همان امر دعوت می‌کند اگر امت اسلامی و جهان اسلام ، فقط به همین آیه عمل می‌کردند ، همواره با بالاترین قدرت جهانی و وحدت اسلامی را به نمایش می‌گذاشتند و این را هم بدانیم که تفرقه و اختلاف تا حدی خطرناک و مُهْلِک است که خداوند در سوره بقره آیه 213 آن را به عنوان بالاترین ظلم و ستمی معرفی می‌کند که به مردم متفرق روی می‌آورد.

2ـ دومین مؤلفه اثر گذار ، در تحکیم وحدت اسلامی پیامبر گرامی اسلام (ص) می‌باشد که خداوند ایشان را « رحمةً لِلْعالَمین » نامیده و او را پرچمدار صلح و دوستی برای مسلمانان و مردمان جهان معرفی کرده است.

چنان که حضرتش 23 سال برای برادری و برابری و مبارزه با تبعیض نژادی و استعمار تلاش نمود و به حق ، مصداق بارز این آیه می‌باشد که : « آیا آن خلق را به راه حق رهبری می‌کند سزاوارتر به پیروی است یا آنکه نمی‌کند »

3ـ یکی دیگر از مؤلفه‌های زمینه‌ساز وحدت « گفت و گوی عملی » می‌باشد :

با توجه به اینکه تفرقه افکنان چشم این را ندارند که مسلمانان با فرقه‌های مختلف در زیر سایه توحید و نبوت ، همزیستی مسالمت آمیز و وحدت داشته باشند ؛ لذا مسئولیت جامعه اسلامی بخصوص اندیشمندان اسلام در عصر کنونی دو چندان شده و در نتیجه با در نظر گرفتن دو مقوله قرآن و سنت باید جامعه مسلمانان و توده مردم برای رسیدن به اهداف مشترکی چون : اتحاد در مقابل دشمنان ، عدم تفرقه ، رشد علمی ، صنعتی ، فرهنگی ، برادری و برابری متحد باشند و این اتحاد هم ممکن نیست مگر با روی آوردن به این قاعده طلایی که علامه رشید رضا صاحب مجله المنار آن را پیشنهاد کرده و تمام بزرگان و مصلحان از جمله امام حسن البنا آن را پذیرفته‌اند و قاعده این است « همکاری با یکدیگر در امور مورد اتفاق و پذیرش عذر طرف مقابل در امور مورد اختلاف »

رویدادها و تفرقه‌هایی که امروزه وجود دارد پیامدهای خطرناکی است ، پس ما نیز در برابر مسئولیت بزرگ و تاریخی قرار گرفته‌ایم ، چرا که همه‌ی ما در برابر آن مسئول هستیم و رسول خدا نیز ما را در برابر این مسئولیت مشترک یادآور می‌کند و می‌فرماید « کُلُکُمْ راعٍ وَ کُلُکُمْ مَسْؤُلٌ عَنْ رَعیَّتِهِ » « همه شما نگهبانید و در مورد کار خود مسئولیت دارید »

پس بیایید با نیتی خالصانه و عزمی صادقانه و با توکل به خداوند منان بار این مسئولیت را بر دوش بگیریم ، شاید که خداوند امروزمان را بهتر از دیروز و فردایمان را بهتر از امروز بگرداند. « انشاءالله »