نقش ارتش ایران در شکست راهبرد نظامی عراق

نقش ارتش ایران در شکست راهبرد نظامی عراق

حدود ساعت ۱۴ روز ۳۱ شهریور سال ۱۳۵۹ فرودگاه تهران و چندین فرودگاه، مرکز نظامی و اقتصادی ۱۹ شهر ایران توسط هواپیماهای متجاوز عراقی بمباران شد و این آغاز جنگی بود که هشت سال به درازا انجامید، هرچند در روزهای نخستین،   کمتر کسی چنین زمان طولانی را برای آن پیش بینی کرد.

صدام حسین، رئیس رژیم بعثی عراق، با تحریک دشمنان انقلاب اسلامی ایران و در راس آنان امریکا و متاثر از اخبار و اطلاعات عمدتاً غلط که توسط گروه های مخالف و معاند نظام دریافت کرده بود و نیز برانگیخته از غرور کاذب و کینه یی عمیق، راهبردی را انتخاب کرد که رزمندگان سلحشور ارتش اسلام، فقط به فاصله چند روز پس از آغاز جنگ، شکست آن را به رهبر خودکامه و خودبزرگ بین عراق نشان دادند.

صدام حسین بر اثر یک ارزیابی کاملاً غلط و اشتباه از توان رزمی نیروهای خود و ایران اسلامی، راهبرد «پیروزی سریع» را انتخاب و اعلام کرد طی سه روز خوزستان را فتح و آن را از ایران جدا خواهد کرد. اطمینان او به پیروزی این راهبرد آنچنان بود که از پیش، نقشه های جدیدی از منطقه خوزستان تهیه و نام هایی جعلی چون «الاحواز» به جای «اهواز»، «عبادان» به جای «آبادان»، «محمره» به جای «خرمشهر» و... را روی آنها درج کرده بود. صدام آنچنان مغرور و فریفته قدرت ظاهری و پوشالی ارتش خود و حمایت های همه جانبه شرق و غرب بود که در آغاز حمله زمینی به مرزهای ایران، شخصاً در پای یک عراده توپ ۱۳۰ میلی متری حاضر شد و در حالی که یار دیرین و متحد نزدیکش، ملک حسین پادشاه اردن، او را همراهی می کرد با کشیدن طناب، اولین گلوله توپ را به سوی ایران شلیک کرد تا به زعم خویش، افتخار این پیروزی سریع و آسان را به نام خود در تاریخ جنگ های جهان ثبت کند.
اما تقدیر الهی به گونه یی دیگر رقم خورده بود و در سنت های خداوندی هرگز نصرت و ظفر زورگویان و متجاوزان پیش بینی نشده بود. از آن گذشته صدام نمی دانست مشکلات موجود در ارتش ایران که تا حدودی موجب بر هم خوردن سازمان آن شده بود، آنچنان عمیق نیست که فرزندان این ملت نتوانند در کمترین زمان ممکن خود را بازیابند و نه تنها خود آماده رزم و دفاع شوند بلکه صدها هزار نفر از فرزندان مومن و رشید این مرز و بوم را آماده جانفشانی و دفاع از کیان اسلام و کشور کنند.
در این مقاله که دارای مجال اندکی نیز هست، در نظر داریم اقدامات لازم و جانفشانی و ایثارگری های رزمندگان سلحشور سه نیروی زمینی، هوایی و دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را که موجب شکست راهبرد نظامی عراق و به تبع آن شکست کامل رژیم بعثی شد به صورت اجمال بیان کنیم؛

1ـ نیروی زمینی

نیروی زمینی ارتش به رغم آنکه بلافاصله پس از پیروزی انقلاب بیشترین درگیری را با ضدانقلابیون مزدور استکبار در سراسر کشور تجربه کرده و از این بابت متحمل تلفات و خساراتی شده و مهمتر از آن بر اثر توطئه های گوناگون دشمنان انقلاب و مزدوران داخلی آنها دچار نوعی ضعف سازمانی در زمینه های سازماندهی، حفظ سلسله مراتب، انضباط و آموزش شده بود، توانست در کمترین زمان ممکن یک مقاومت سازمان یافته را در برابر تجاوزات و تهاجمات ارتش کاملاً آماده عراق طرح ریزی و اجرا کند.

۲- نیروی هوایی

اولین پاسخ دندان شکن که چون پتکی بر سر صدام و ژنرال های او فرود آمد از سوی نیروی هوایی قهرمان به ارتش متجاوز عراق داده شد. حدود دو ساعت پس از بمباران ساعت ۱۴ روز ۳۱ شهریور که توسط هواپیماهای متجاوز عراقی صورت گرفت نیروی هوایی با به پرواز درآوردن چندین فروند جنگنده پایگاه های کوت و شعیبیه عراق را مورد تهاجم و بمباران قرار داد و در فردای آن روز بیش از ۲۰۰ فروند از هواپیماهای جنگنده نیروی هوایی به پرواز درآمدند و ۱۴۰ فروند آنان موفق شدند با عبور از مرز، مناطق حساس و حیاتی زیادی از عراق را بمباران کنند.

خلبانان سلحشور نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران علاوه بر این اقدام بی نظیر با انجام صدها سورتی پرواز در روزهای ابتدایی جنگ مانند رزمندگان زمینی شکارچی تانک به مقابله با پیشروی ستون های زرهی دشمن پرداختند و با انهدام ده ها دستگاه تانک و ادوات زرهی دشمن ضمن ایراد تلفات و خسارات فراوان به آنان سازمان رزمی یگان های آنها را بر هم زدند.
نیروی هوایی قهرمان ایران علاوه بر اقدامات فوق با انجام عملیات های پشتیبانی نزدیک از عملیات های رزمندگان نیروی زمینی و تامین امنیت فضای هوایی کشور در اجرای عملیات های مشترک با نیروی دریایی شکست های سنگینی را به ارتش بعث عراق تحمیل کردند که در بحث نیروی دریایی به آن اشاره خواهد شد.

1ـ نیروی دریایی

یکی از ابعاد مهم و تاثیرگذار در هر جنگی، جنگ دریایی و استفاده از نیروی دریایی است. نیروی دریایی عراق که در ابتدای جنگ دارای تجهیزات و شناورهای پیشرفته یی چون ناوچه های توپدار «اوزا» بود قصد داشت با استفاده از این نیرو بر منطقه خلیج فارس تفوق یافته و از این طریق ضمن حفظ امنیت بنادر، اسکله ها و سکوهای نفتی خود تاسیسات مشابه ایران را منهدم یا ناامن کند. اما نیروی دریایی قهرمان ایران اسلامی نیز مانند دو نیروی دیگر با اعتقادی کامل و توکل بر خداوند قادر و نیز حس فداکاری در راه دین و وطن با طرح ریزی و اجرای یک عملیات بی نظیر و تاریخی که در هفت آذر ۱۳۵۹ یعنی فقط کمی بیش از دو ماه که از آغاز جنگ گذشته بود چنان ضربه سهمگین و مهلکی به نیروی دریایی عراق وارد کرد که این نیرو تا آخر جنگ هرگز نتوانست کوچک ترین نقشی در روند جنگ ایفا کند. عملیات سترگ و غرورآفرین مروارید که با شرکت شناورهای نیروی دریایی و جنگنده های نیروی هوایی اجرا شد، تقریباً به طور کامل نیروی دریایی عراق را منهدم ساخت. از دیگر اقدامات نیروی دریایی در شروع جنگ تحمیلی به کارگیری تکاوران دلاور این نیرو در خرمشهر و آبادان بود که در سازماندهی مقاومت نیروهای مردمی در این دو شهر نقش چشمگیری داشت. این تکاوران دلاور با همراهی دانشجویان دانشکده افسری و سایر نیروهای مردمی مقاومت دلیرانه یی را در خرمشهر و آبادان انجام دادند که سقوط خرمشهر بیش از یک ماه به تاخیر افتاد و از سقوط آبادان نیز جلوگیری به عمل آمد.

به راستی که سقوط آبادان می توانست فاجعه یی به مراتب بزرگ تر از سقوط خرمشهر باشد. ذکر دلاوری ها و رشادت های رزمندگان سلحشور ارتش اسلام در قالب نیروهای سه گانه زمینی، هوایی و دریایی در این مجال اندک نمی گنجد و البته در کنار سایر نیروهای مسلح کشور نقش اساسی را در شکست راهبرد نظامی عراق ایفا کرده است. به بیان دیگر با قاطعیت می توان گفت سرنوشت تجاوز عراق علیه ایران در واقع در سه ماهه اول جنگ تعیین شد و در رقم خوردن این سرنوشت ذلت بار، ارتش جمهوری اسلامی ایران بزرگ ترین نقش را ایفا کرد.

یاد و خاطره همه رزمندگان سلحشور اسلام به ویژه شهیدان مظلوم روزهای آغازین جنگ گرامی باد.

ارتش حماسه؛ به قلم فرمانده نیروی زمینی

به‌دنبال به‌ثمر نشستن بزرگ‌ترین انقلاب مردمی قرن و پیوستن ارتش به صفوف متحد مردم و با وجود انقلابی بودن بدنه آن، متأسفانه در اولین روزهای پس از پیروزی انقلاب از سوی عناصر ضدانقلاب داخلی، شعار انحلال ارتش و ایجاد ارتش بی‌طبقه توحیدی زمزمه می‌شد که در چنین شرایطی رهبر کبیر انقلاب اسلامی با وسعت دید و نظر پیامبرگونه، تدبیر تاریخی خود را درباره لزوم حفظ ارتش اعلام داشتند و با صدور اعلامیه تاریخی خود مشروعیت ارتش را مورد تأیید قرار دادند و فرمودند: «ارتش، اسلامی و متعلق به مردم است» و با این عمل روح تازه‌ای در کالبد ارتش به‌ویژه در نیروی زمینی دمیده شد و به‌منظور تقویت جایگاه ارتش در سطح جامعه روز 29 فروردین به‌عنوان «روز ارتش و گرامیداشت حماسه‌آفرینی‌های نیروی زمینی» به‌ثبت رسید.

با شروع جنگ تحمیلی در 31 شهریور ماه سال 1359، ارتش و به‌ویژه نیروی زمینی با وجود اینکه تازه از تحولات ناشی از پیروزی انقلاب و سرنگونی رژیم گذشته رهایی یافته بود، به‌منظور جلوگیری از تجزیه کشور و تأمین امنیت ملی وارد میان شد. حضور ارتش در جبهه‌های نبرد از بلوا و غوغای دروغین عده‌ای وطن‌فروش دوست‌نما و تجزیه‌طلب در نواحی شمال غرب کشور شروع شد و با آغاز جنگ تحمیلی در طول 1300 کیلومتر مرز آبی و خاکی و پهنای آسمان آبی کشور امتداد یافت.

در واقع نیروی زمینی از روزهای اول پس از پیروزی انقلاب اسلامی وارد نبرد با دشمنان انقلاب شد. در آن زمان استکبار جهانی با گسیل اندک پسمانده‌های خود به استان‌های مختلف و تحریک احساسات و ارزش‌های قومی سعی در ایجاد اغتشاش و تحریک به‌جدایی داشت.

عناصر ضدانقلاب به حمایت‌های استکبار جهانی به سرکردگی آمریکای جنایتکار سعی در جلوگیری از رشد و بالندگی نهال نوپای انقلاب داشتند. در چنین موقعیتی بود که واحدهای نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران از پادگان‌ها خارج شدند و با استقرار در مناطق مختلف کشور از جمله کردستان، گنبد، خوزستان، آذربایجان و سیستان و بلوچستان با قرار گرفتن در کنار مردم و سرکوبی عناصر ضدانقلاب تمامیت ارضی کشور را حفظ و با اندیشه شوم دشمنان ایران اسلامی مبنی بر تجزیه ایران مقابله کردند؛ از ارتفاعات کردستان، میمک و ‌الله اکبر تا دشت‌های گرم خوزستان همه شاهد فداکاری‌های دلاورمردان نیروی زمینی قهرمان بودند.
نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران با حضور مؤثر و سرنوشت‌ساز در طول 8 سال دفاع مقدس و قریب به 30 سال فعالیت مستمر در مناطق مرزی و عملیاتی، نقش ارزنده‌ای در جهت حفظ تمامیت ارضی کشور داشته است.

مضافا اینکه ضمن تقویت خطوط مرزی غرب کشور، در مقابله با اشرار و قاچاقچیان و استقرار امنیت در منطقه شرق کشور، پاکسازی هزاران کیلومتر مربع میادین مین و آماده‌سازی زمین‌های آلوده برای استفاده کشاورزان و عشایر مناطق مرزی و ایجاد امنیت برای انجام امور روزمره زندگی این عزیزان نقش ارزنده‌ای ایفا کرده و در صیانت و دفاع از مرزها و کمک به تسریع روند رو به رشد آبادانی و بازسازی کشور بسیار مؤثر بوده است.

سوابق تاریخی و به‌ویژه رویداد جنگ تحمیلی به ما یادآور می‌شود که جهت حراست از حقوق حقه و دفاع از آرمان‌های مقدس انقلاب و میهن اسلامی، باید از بعد نظامی در هر حال و در هر زمان قوی و نیرومند باشیم و نیروهای مسلح از اقتدار شایسته جهانی برخوردار باشند تا هوس ادعای حاکمیت بر قسمتی از سرزمین اسلامی ما در مخیله هیچ بیگانه‌ای خطور نکند.

تجربه تاریخ و تجاوزات آمریکای‌جهان‌خوار در منطقه به ما می‌آموزد که باید با وحدت و همدلی نیروهای مسلح، پیکره بنیه دفاعی را حفظ کرده و فراموش نکنیم که امنیت امروز، بهای ازخودگذشتگی رزمندگان دلیری است که جان خود را در راه حفظ و حراست از استقلال و امنیت کشور تقدیم کرده‌اند. نیروهای مسلح هر کشور ضامن حفظ استقلال و تمامیت ارضی مملکت و مایه سرافرازی و آزادگی ملت هستند و در سایه تلاش، رشادت‌ها و دلاوری‌های فرماندهان، رزمندگان و سربازان وطن است که هویت مذهبی و ملی جامعه و عرض و ناموس ملت در امان مانده، عمران و آبادی محقق شده و نظم همراه با آرامش و امنیت در کشور برقرار می‌شود.

با توجه به موقعیت خاص جغرافیایی کشور ایران و حساسیت اوضاع سیاسی منطقه، نقش حیاتی و تعیین‌کننده ارتش از دیرباز مطرح بوده و رسالت خطیری که به‌موجب قانون اساسی به‌عهده آن گذاشته شده است، بیانگر اهمیت و حساسیت این سازمان مقدس است که فرماندهی معظم کل قوا آن را «کلمه طیبه» نامیده‌اند. ارتش جمهوری اسلامی ایران مفتخر است که برای دفاع از دین مقدس اسلام و تحت رهبری‌های حکیمانه فرمانده معظم کل قوا حفظ و حراست از سرزمینی را برعهده دارد که نظام الهی و ارزش‌های توحیدی بر آن حکمفرماست.

این نیروی متعهد و مردمی علاوه بر حضور مؤثر و سرنوشت‌ساز در دوران جنگ تحمیلی و اجرای چندین عملیات بزرگ، گسترده و مهم علیه نیروهای متجاوز، همچنان حضور در مناطق عملیاتی به‌منظور مقابله با خودفروختگان (منافقین) و دشمنان خارجی را استمرار بخشیده و با تقدیم 48 هزار شهید و 270 هزار جانباز و 25هزار آزاده در دوران دفاع مقدس همچنان آماده و پا در رکاب در خدمت کشور و انقلاب اسلامی است.

دوران 8 سال دفاع مقدس بی‌شک آزمایش عظیمی بود که مدافعان انقلاب در آن عاشقانه شرکت داشتند و در پیشاپیش همه، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران با نثار جان خود بزرگ‌ترین سهم را در این دفاع پرحماسه ایفا کردند و در این میان، ارتش جمهوری اسلامی ایران از جمله سرافرازان این آزمون تاریخی است؛ ارتشی که در لحظات حساس قبل از پیروزی انقلاب به صفوف الهی مردم پیوست و شعار را به شعور مبدل ساخت. چه در دوران 8 سال دفاع مقدس و چه در دفع توطئه‌های داخلی، ارتش به همراه رزمندگان سپاهی و بسیجی در برابر تمامی دسیسه‌ها ایستادگی کرد و نامش در صفحات زرین تاریخ میهن اسلامی جاودانه شد.
امروز ارتش در زمینه تقویت توان رزمی از جنبه‌های آماد و پشتیبانی، آموزشی، عملیاتی، فناوری نظامی، بازسازی، بهینه‌سازی، طراحی و ساخت تجهیزات مدرن و پیشرفته به موفقیت‌های قابل‌توجهی دست یافته و توانسته است رشته‌های وابستگی به بیگانگان را از هم بگسلد و همچنین در راستای سیاست بازسازی و نوسازی کشور با برخورداری از امکانات وسیع بالقوه و با دراختیار داشتن نیروهای متخصص و کارآمد ضمن مشارکت در اجرای طرح‌های عظیم عمرانی و طرح‌های صنعتی، افتخار سربازی و خدمت به ملت ایران را داشته علاوه بر این، در هنگام بروز بلایای طبیعی همچون سیل و زلزله جهت امدادرسانی در سریع‌ترین زمان به کمک هموطنان بشتابد.

اینک این شجره طیبه در مسیر رشد و بالندگی روزافزون خود فارغ از زخارف دنیوی، تمام توش و تلاش خویش را در راه تحقق منویات مولا و مقتدای خویش نهاده و منتظر اشارت ابروی ولایت برای خروج از نیام ملت است تا بر نامحرمان امتش بخروشد. امروز ارتش جمهوری اسلامی ایران تنها ارتش مکتبی دنیاست که بینش دینی او بر شمشیرش مقدم است و خاستگاه مدیران و کانون نخبگانی است که گاه حادثه و در سخت‌ترین شرایط، باید بهترین تصمیم را اتخاذ کنند.