توبه یا بازگشت بسوی خدا

توبه انقلابی درونی است که نتیجه‌ی اصول معرفت و بیداری در قلب آدمی پدیدار می‌شود و روی دل را به درگاه الهی می‌گرداند و در حقیقت قیامی است بر علیه هوس‌های پست خود.

توبه یکی از ویژگیهای انسان است که از سایر جمادات و حیوانات اورا ممتاز می‌گرداند.

روح انسان دارای مقامات عالی و دانی است. امیال پست و عالی دارد.

گناه در واقع تسلیم گرایشهای عالی به گرایش و امیال‌های پست است و توبه کمک می‌کند که این امیال عالی بر علیه امیال پست قیام کند که به طرف گناه سوق داده نشود و از گناه مبرا گردد.

هرچه امیال عالی و سطح تقوا بالا باشد امیال پست مغلوب امیال عالی می‌شوند و انسان به طرف گناه کشیده نمی‌شود.

پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: ((لِکل دواء و دواء الذنوب للاستغفار))

 (برای هر دردی درمانی است و درمان گناه استغفار است)

باید توجه داشت اولین مرحله از مراحل سیر بسوی خداوند توبه است که سبب زنده شدن دلها و پاکی نفوس می‌شود.

حضرت علی (ع) می‌فرماید: ((التوبة تُتطهِر القلوب و تَغسِل الذنوب))

(توبه دلها را پاک می‌کند و آثار گناهان را می‌شوید.)

(غررالحکم)

خداوند همه‌ی مؤمنین را به توبه امر فرموده و می‌فرماید:

(( و توبوا الی الله جمیعاً ایهُ المؤمنونَ لَعلَکم تُفلحون))   (سوره نور آیه 31)

(و همگی بسوی خدا بازگردید ای گروه مؤمنان باشد که نجات یابید)

و سپس بشارت قبولی توبه را به دلهای ناامید می‌دهد و می‌فرماید: ((و هو الذی یقبل التوبةَ عن عبادهِ و یَعفوا عن السیئاتِ ))                                             و اوست آنکه توبه‌ی بندگان خود را می‌پذیرد و از بدیها می‌گذرد.                                         (سوره شوری آیه 25)

حقیقت توبه

 توبه پشیمانی از انجام گناه است و تا پشیمانی قلبی در کار نباشد توبه‌ی واقعی صورت نگرفته است.

شخصی که توبه می‌کند وقتی پشیمان می‌شود باید از ته قلب سوز و درونی آن طوری باشد که آثار هلاکت‌بار معصیت و گناه را از بین ببرد تا دل او صاف و رقیق شود. ولی کسی که هنوز شیرینی گناه در دلش است با گفتن توبه‌ی لفظی چیزی را تغییر نمی‌دهد، چون با آن احساس لذت گناه امکان دوباره مرتکب شدن به آن گناه زیاد است و دوباره گستاخی به انجام آن را به خود می‌دهد. خلاصه توبه‌ی لفظی دلیل بر رفع گناه نیست.

 یکی از پیامبران برای قبولی توبه‌ی فردی از بنی‌اسرائیل در درگاه الهی شفاعت کرد و وحی آمد که (( به عزتم اگر همه‌ی اهل آسمانها در حق وی شفاعت کنند نپذیرم تا شیرینی آن گناه در دل او باقی است))

حضرت رضا(ع) می‌فرماید: ((المستغفر من ذنب و یفعلهُ و کالمستهزی بربّهِ )) 

کسی که از گناه آمرزش می‌طلبید در حالی که آن را انجام می‌دهد مانند کسی است که پروردگار خویش را مسخره کند)                                                (اصول کافی)

به قول بیت زیر

 توبه بر لب سُبحه بر کف دل پر از شوق گناه

معصیت را خنده می‌آید زاستغفار ما

نکته‌ی مهم دیگری در توبه این است که کسی که توبه می‌کند باید حقی که از دیگران ضایع کرده است ادا کند وگرنه توبه‌ی او پذیرفته نیست. مثلاً مال کسی را که به ناحق خورده باید به او پس دهد. از این روست که گفته‌اند خوشا آنکس که بمیرد و گناهان او نیز با او بمیرند.

توبه‌ی کامل از دیدگاه حضرت علی‌ (رض):

1ـ پشیمانی و ندامت از گذشته

2ـ عزم بر ترک آن برای همیشه

3ـ ادای حقوق دیگران به طور کامل

4ـ هر فرضیه‌ای که ضایع کرده جبران کند